Recursiviteit: Zogenaamd moeilijke cliënten

Eéndaagse bijscholing voor therapeuten 

Recursiviteit is een begrip dat we kennen uit de logica en de informatica: iets dat zichzelf herhaalt of op zichzelf terugwerkt. Maar recursie komt ook veel voor in de menselijke psyche – en in therapie. Het zijn die patronen waarin iemand steeds weer op dezelfde plek uitkomt, hoe hard hij ook probeert eruit te stappen. 

Een bekend voorbeeld is het Droste-effect: een afbeelding die zichzelf eindeloos herhaalt. Maar recursieve processen zijn vaak veel subtieler én ingrijpender. Denk aan gevoelens die zichzelf versterken: 

• Wie wanhopig is, wanhoopt ook aan het idee dat de wanhoop ooit zal stoppen. 
• Schaamte kan overslaan in schaamte over de schaamte. 
• Boosheid op jezelf dat je boos bent. 

Ook in therapie kunnen deze patronen zichtbaar worden:

• Achterdocht die zich richt op de therapeut. 
• Verwachtingen die onrealistisch blijven, zelfs ten opzichte van het proces dat die verwachtingen moet bijstellen. 
• Ziekelijke onzekerheid die de stap naar verandering zelf blokkeert. 
• Depressie die elke motivatie om aan therapie te werken ondermijnt. 

Dit soort processen maken dat cliënten moeilijk te bereiken lijken. Maar wat als ze niet moeilijk zijn, alleen recursief vastgelopen?

Wat je leert in deze bijscholing

In deze praktijkgerichte en diepgaande workshop onderzoeken we hoe je als therapeut omgaat met zogenaamd moeilijke cliënten. Cliënten die niet in regressie komen, vast blijven zitten in hun hoofd, of zich verzetten tegen contact met hun gevoel. 

Je leert: 

• Hoe je het Vierkant van Vertrouwen inzet om veiligheid en verdieping te creëren; 
• Hoe je niet ‘bijt’ in overlevingsdelen, maar ze zacht en doeltreffend benadert; 
• Hoe verstrikkingen met overledenen kunnen doorwerken in recursieve patronen; 
• Welke speciale hulpmiddelen en technieken helpen bij cliënten die zich verzetten of zich diep hebben afgesplitst van hun emotionele lagen; 
• Hoe je de energie van recursie en overdracht therapeutisch inzet – bewust én onbewust. 

We werken met: 

• Bijzondere dissociatieve inductietechnieken om de cliënt op een veilige manier te laten loskomen van een recursieve ervaring; 
• Associatieve methodes om blokkades en overtuigingen om te buigen tot ingang voor therapie; 
• Ericksoniaanse taaltechnieken die de cliënt helpen zichzelf te openen, met zijn eigen woorden. 

Jouw proces als therapeut 

Deze dag is ook een uitnodiging tot zelfreflectie. We kijken naar mogelijke vormen van tegenoverdracht: 

• Het ego van de therapeut: gevoelens van superioriteit of juist minderwaardigheid; 
• Onbewuste hulpdrang of oordelen over de cliënt; 
• Behoefte aan erkenning of resultaat; 
• Projecties die het contact vertroebelen. 

Waarom deze dag waardevol is 

Je leert werken met cliënten die normaliter als “complex” of “moeilijk” worden ervaren – omdat hun probleem het therapeutisch contact zelf in de weg lijkt te staan. Recursieve patronen kunnen uitzichtloos voelen, maar ze dragen vaak ook de sleutel tot verandering in zich. 

Wie de recursie herkent, staat er al een beetje buiten. 

Wil jij leren hoe zelfs de meest vastgelopen dynamiek een ingang kan worden tot diepe heling? Dan is deze bijscholing voor jou. 

Datum: 15 juni 2025
Locatie: Voetiusstraat 3, Utrecht
Tijden: 9.30 inloop, 10.00 start tot 17.30
Kosten: € 165,–
Studiebelasting: 1 dag van 6 uur.
Punten NVRT: 2 nascholingspunten
Lunch: zelf te verzorgen, koffie thee hele dag aanwezig

Aanmelden kan via deze link.